Daltonizam je poremećaj prepoznavanja boja i nasledno stanje koje češće utiče na muškarce nego na žene. Sa problemima prepoznavanja boja sreće se otprilike 8% muškaraca i manje od 1% žena.
Problem raspoznavanja crvene i zelene boje je najčešći oblik daltonizma. Ređi slučaj je nasleđivanje nemogućnosti prepoznavanja plavih i žutih nijansa boje. Takav poremećaj pogađa u istom broju i muškarce i žene.
Pregled sadržaja:
Koji su simptomi i znaci daltonizma?
Ne možete tačno da odredite da li je boja plava, žuta, zelena ili crvena? Ljudi vam govore da to nije ta boja za koju vi mislite da jeste?
Suprotno uopštenom mišljenju, retko se dešava da osoba koja je „slepa za boje“ vidi samo nijanse sive boje. Većina ljudi koje se smatra „slepima za boje“ zapravo vide boje, ali im se određene boje čine bleđima i lako ih zamene sa drugim bojama, zavisno od tipa poremećaja prepoznavanja boja.
Ako ste primetili da imate problema sa prepoznavanjem boja, a pre ste mogli normalno videti celi spektar boja, svakako morate posetiti doktora. Iznenadni ili postepeni gubitak sposobnosti prepoznavanja boja može biti indikator mnogih drugih zdravstvenih problema.
Simptomi daltonizma mogu da se razlikuju i nisu uvek isti kod svih. Neki ljudi imaju veoma blage simptome, da ni ne znaju da imaju daltonizam.
Karakteristični simptomi daltonizma su: poteškoće u raspoznavanju boja ili pravljenje grešaka prilikom prepoznavanja boja.
Ljudi sa daltonizmom često nisu u stanju da razlikuju:
- Nijanse boja, pogotovo crvene i zelene i nijanse zelene i plave
- Osvetljenost boja
Ponekada pacjenti sa težim oblikom daltonizma mogu imati nistagmus (brzi, nekontrolisani pokreti očiju) ili osetljivost na jaču svetlost.
Testom za otkrivanje i kvalifikaciju daltonizma se može utvrditi kakvu vrstu poremećaja prepoznavanja boja imate.
Šta su sve faktori rizika za pojavu daltonizma?
Daltonizam je najčešće nasledna bolest koja se prenosi sa roditelja na dete. Veliki broj ljudi ga ima od rođenje, što ga čini urođenim stanjem.
Daltonizam je uzrokovan problemima sa mrežnjačom. Ti delovi mrežnjače koji su oštećeni su zaduženi za raspoznavanje: crvene, zelene i plave boje.
Muškarci su u većem riziku od daltonizma nego žene. Takođe je veća verovatnoća da ćete imati daltonizam ako:
- Imate porodičnu istoriju daltonizma
- Imate očne bolesti poput starosne makularne degeneracije ili glaukoma
- Imate zdravstvene probleme kao što su: dijabetes, multipla skleroza ili Alchajmerova bolest
Uzroci daltonizama
Daltonizam nastaje kada ćelije osetljive na svetlost u mrežnjači ne mogu pravilno da reaguju na variranje talasnihih dužina svetlosti koje nam omogućavaju da vidimo ceo spektar boja.
Fotoreceptori u mrežnjači se nazivaju štapići i čepići. Štapići su uvek brojniji (u mrežnjači se nalazi oko 100 miliona štapića) i osetljiviji su na svetlost od čepića, ali nemaju mogućnost prepoznavanja boja.
U ljudskoj mrežnjači se nalazi 6-7 miliona čepića koji su odgovorni za naše viđenje boja. Ti su fotoreceptori koncentrisani u središnjem delu mrežnnjače koji se zove makula. U središtu makule nalazi se fovea, tačka sa najvećom koncentracijom čepića u mrežnjači koja je odgovorna za naše jasno prepoznavanje boja.
Genetski nasleđeni oblici daltonizma se često vezuju uz manjak određenih tipova čepića ili potpuni izostanak tih čepića.
Osim genetskih predispozicija, uzroci poremećaja prepoznavanja boja mogu biti:
- Katarakta
- Parkinsonova bolest
- Oštećenja mozga ili oka
- Upotreba nekih lekova
Daltonizam se može pojaviti i kada starenje ošteti ćelije mrežnjače. Povreda ili oštećenje dela mozga koji je zadužen za proces vida takođe može dovesti do poremećaja prepoznavanja boja.
Serbian